துக்கம் இருப்பதை அறியும்படி தெரிவித்துவிட்டு, அத்துக்கத்தை எப்படி போக்குவது? அதாவது துயரத்திலிருந்து எவ்வழியால் விடுப்பட்டு நிரந்தர மகிழ்வைக் காணலாம் என்னும் வழியையும் காண்பித்திருக்கிறார்.
இப்படிப்பட்ட உண்மை ஞானத்தை அதாவது "புத்த நிலையை" அரச குமாரனாகிய சித்தார்த்தர் அடைந்ததால் "புத்தர்" என அழைக்கப்படுகிறார். புத்தர் ஆகக்கூடிய உன்னத ஞானம் பெறக் காரணமான அந்த "தன் முயற்சி" எது? அதுதான் அவர் கண்டு பிடித்த விபசனா தியானம்(Insight Meditation). ஆம் அவர் புத்த நிலை அடைவதற்குக் காரணம் "தியானம்" தான் .
தியானம் உலக மக்களால் இப்போது அதிகமாக போற்றப்படுகிறது. பலதரபட்ட மக்கள் ஏற்றத்தாழ்வுகள் இன்றி, தேசம், மொழி, கடந்து தியானத்தில் பயிற்சி பெற முயல்கின்றனர்.
தியானம் என்பது இங்கும் அங்கும் கட்டுக்கடங்காமல் அலையும் மனத்தைக் கட்டு படுத்துவதே. அதாவது நாம் செய்யும் எல்லாவித(நல்லவை, தீயவை) காரியங்களும் நடைமுறையாவதற்குத் தூண்டுகோலாக இருப்பது மனமே. அப்படிப்பட்ட மனதை தூய்மைப் படுத்தி ஒருநிலையில் ஆழ்த்தி கட்டுக்குள் அடங்குவது தான் தியானம்.
எல்லாவித துயரம், மகிழ்வுக்குக் காரணமாகிய மனத்துள் இயற்கை(நிலை) குணத்தை அறிந்து, அதை தன் தின வாழ்க்கையில் நல்லவிதமாய் ஈடுபட செய்வதுதான் தியானம். பகவன் புத்தர் காட்டிய நெறிப்படி எவ்விதத்திலும் மாறுபடாமல் தீவிரமாய் தியானத்தில் ஈடுபடுவோர் சமாதி நிலையடைந்து நல்ல முடிவாகிய(பஞ்ஞா) விவேகத்தை(Wisdom) அடையமுடியும்.
